Duitse bankbiljetten van een miljoen of zelfs van een miljard? Een collectie het ontdekken waard!

De biljetten van 1 miljard werden in Duitsland in 1923 (onder de Weimarrepubliek) op de markt gebracht toen het land te lijden had van een economische crisis zonder voorgaande.

Hoe is deze inflatie te verklaren?

In tegenstelling tot wat wel eens wordt gedacht, begon de Duitse inflatie niet naar aanleiding van de Eerste Wereldoorlog door de opeising van oorlogsbuit door de geallieerden. Ze dateert van veel vroeger. Deze periode startte al in 1914, bij het begin van de oorlog. Een oorlog financieren is duur en Duitsland kende, net zoals de meeste opposanten trouwens, een periode van ontbering.

In die tijd geeft de staat een hele reeks staatsobligaties uit waar de bewoners konden op intekenen. In het begin werden deze obligaties twee keer per jaar aangeboden. Vanaf 1916 begint de staat ze nog vaker uit te geven en reclame te voeren bij elke uitgifte. In het gedeelte postkaarten van Delcampe zien we verschillende propagandakaarten waar Duitsers, maar ook buitenlanders worden aangespoord om in te tekenen.

De Duitse schuld groeit zo snel dat de gouddekking niet meer wordt nageleefd. De inwisseling van marken tegen goud wordt afgeschaft en voordele van de “papieren mark”.

Op het einde van de oorlog is de Duitse schuld opgelopen tot 150 miljard mark! Het Verdrag van Versailles dat in 1919 wordt ondertekend, doet hier niets aan. Bovendien worden de regio’s met natuurlijke rijkdommen afgenomen (de Elzas, Lorenzen en Sarren aan Frankrijk, de Belgische Oostkantons, een derde van Silezië aan Polen, en ga zo maar door). Duitsland moet bovendien een oorlogsinspanning doen om de schade veroorzaakt door zijn inval in België en Frankrijk te herstellen. De terug te betalen som wordt vastgelegd op 132 miljard goudmarken uit 1914. Natuurlijk beschikt Duitsland niet over een dergelijke som. U moet weten dat in die periode de rijkdom die op het hele grondgebied Duitsland werd geproduceerd ongeveer overeenkwam met 3 miljard mark per jaar. Erger nog de kolonies en de financiële inkomsten uit deze kolonies worden in beslag genomen.

De industrie en de economie in verval

De schuld van de industriële groepen is groot. De inflatie zorgt ervoor dat ze hun schulden sneller kunnen afbetalen bij de Duitse centrale bank.

De Europese financiële groepen financieren deze Duitse centrale bank door er buitenlands kapitaal in te investeren. Jammer genoeg speculeren veel op een dalende koers en zijn de investeringen op korte termijn. De winsten zijn aanzienlijk voor de beleggers, maar vernietigen de Duitse economie.

1923, de hyperinflatie ten top

In 1922 komt Wilhelm Cuno aan de macht. Hij probeert het met Frankrijk op een akkoord te gooien om de vervaldata voor herstelbetalingen van zijn land uit te stellen, maar Frankrijk weigert.

Er worden niet langer munten geslagen omdat de productiekosten hoger liggen dan de nominale waarde. Naast de Duitse centrale bank die onverminderd nieuwe bankbiljetten in de economie injecteert, beginnen ook andere economische actoren van het land eigen biljetten uit te geven.

De koersen van de valuta wordt sterk gewijzigd. In juli 1922 bijvoorbeeld was een dollar 420 mark waard. In januari 1923 was dat 49.000 mark en in november 1923 wordt de mark geëvalueerd op 4.200.000.000.000!

De snelheid van de inflatie is zo groot dat de werknemers zich twee keer per dag laten uitbetalen! Een biertje kost 4 miljard mark!

Welke soort biljetten bestonden er?

Het eerste biljet van 1 miljard mark dateert van 1 oktober 1923 uitgegeven door de bank van Beieren. Enkele dagen later al startte de bank met het drukken van nieuwe waarden. 5 miljard (18/10/1923) en 50 miljard (24/10/1923).

De bank van Saksen gaf dan weer op 20 oktober 1923 biljetten uit met een waarde van 20 en 100 miljard. In november (op 15/11/1923) worden biljetten gedrukt van 1 en 10 biljoen mark, zijnde 1000 en 10.000 miljard mark!

De bank van Württenberg drukt drie Duitse miljardbiljetten. Het briefje van 10 miljard (twee trekkingen: op 30 november 1923 en 31 december 1923). Het briefje van 50 miljard en het briefje van 500 miljard.

Het eerste briefje van 2 miljard mark en het broertje ervan van 100 miljard verschijnen op 25 september 1923 (dat van 2 miljard) en 30 oktober 1923 (dat van 100 miljard).

Tientallen Duitse miljardmarkbiljetten

Het ministerie van transport heeft ook eigen miljardbiljetten uitgebracht. De deelstaten Berlijn, Beieren, Breslau, Cassel, Dresden, Elberfeld, Erfurt, Frankfurt, Halle, Hannover, Karlsruhe, Keulen, Königsberg, Maagdenburg, Münster, Oppeln, Stettin en Stuttgart gaven allemaal biljetten uit. In totaal bestaan er zo’n 100 verschillende biljetten.

De stabilisering en de uittocht uit de crisis

Geconfronteerd met de onbeheersbaarheid van de crisis, treedt Cuno af. Hij wordt vervangen door Gustav Stresemann die in 1924 drie belangrijke maatregelen neemt:

– hij verbiedt private uitgifte van biljetten.
– hij vermindert het aantal betalingsmiddelen ter beschikking van de Duitsers.
– hij opteert voor de bevriezing van de kredieten.

Hij blokkeert eveneens de buitenlandse speculatie door te weigeren om de kapitalen terug te betalen in een andere munt dan de Rentenmark. Op de markt gebracht in 1923 is deze munt geënt op de landbouwrijkdom en de industriële rijkdom van het land.
In enkele maanden tijd is de Duitse economie gered. Vanaf 1925 komen de vreemde landen opnieuw hun kapitalen beleggen in Duitsland. De economie floreert tot in 1929.

Op zoek naar andere Duitse biljetten, bekijk dan deze categorie op Delcampe !